Engelli Bireyler İçin Ehliyet Alma Süreci ve Özel Araçlar

1. Engelli Bireyler İçin Ehliyet Sınıfları ve Mevzuat

Türkiye'de engelli bireyler için en çok tercih edilen ehliyet türü H sınıfı sürücü belgesiydi. Ancak 1 Ocak 2016 tarihinde yürürlüğe giren yeni ehliyet düzenlemesiyle birlikte H sınıfı ehliyetler kaldırıldı. Bu tarihten itibaren engelli bireyler de artık A ve B sınıfı sürücü belgeleri alabiliyor, ancak sağlık raporlarına göre ehliyetlerinde özel ibareler yer alıyor.

Engelli bireyler ehliyet alabilmek için sağlık raporunu Yetkili Sağlık Kurulundan almak zorundadır. Bu raporda, kişinin hangi tür aracı kullanabileceği, hangi özel donanımlara ihtiyaç duyduğu gibi detaylar belirtilir. Sağlık raporunda "özel tertibatlı araç kullanabilir" gibi ifadeler yer alabilir.

2. Sağlık Raporu ve Sürücü Olabilir Kararı

Engelli bireylerin ehliyet alabilmesi için en önemli adım, sağlık raporudur. Bu rapor, tam teşekküllü devlet hastanelerinden alınır ve birden fazla uzmanın bulunduğu heyet tarafından düzenlenir. Rapor alınırken dikkat edilen bazı noktalar şunlardır:

Engel durumu kalıcı mı geçici mi?

Araç kullanmasına fiziksel veya zihinsel bir engel var mı?

Araç kullanımı için özel tertibat gerekiyor mu?

Sağlık raporuna göre kişi araç kullanmaya uygun bulunursa, sürücü kursuna kayıt yaptırarak sürece başlayabilir.

3. Sürücü Kursu ve Direksiyon Eğitimi

Engelli bireyler, normal sürücü adaylarının tabi olduğu teorik derslere ve yazılı sınava katılırlar. Ancak direksiyon eğitimi ve sınavları, sağlık raporunda belirtilen özel tertibatlı araçla yapılır.

Bu noktada, engelli bireylere özel eğitim araçları bulunan sürücü kurslarının tercih edilmesi büyük önem taşır. Çünkü direksiyon sınavı, kişinin engeline uygun tertibatla donatılmış araçla yapılmak zorundadır.

Örneğin, bir kolunu kullanamayan bireyler için direksiyon, gaz ve fren sistemi el kumandalarıyla çalışacak şekilde özel olarak hazırlanabilir.

4. Özel Tertibatlı Araçlar ve Donanımlar

Engelli bireylerin kullanabileceği araçlar, engel türüne göre çeşitli şekillerde modifiye edilir. En sık kullanılan özel donanımlar şunlardır:

El kumandası: Gaz ve fren pedallarının el ile kontrol edilmesini sağlar.

Direksiyon topuzu: Tek elle kolayca direksiyon çevirmeye yardımcı olur.

Ayak pedalı modifikasyonları: Sağ veya sol ayakla kullanılacak şekilde değiştirilebilir.

Otomatik vites: Manuel vitesin kullanımı zor olan bireyler için tercih edilir.

Bu araçlar, Türkiye’de faaliyet gösteren bazı firmalar tarafından sertifikalı olarak modifiye edilebilmekte ve ruhsata bu donanımlar işlenmektedir.

5. Vergi Avantajları ve ÖTV Muafiyeti

Engelli bireyler, özel tertibatlı araç alımında ÖTV (Özel Tüketim Vergisi) muafiyetinden faydalanabilirler. Bu, araç maliyetinde büyük bir avantaj sağlar. Ancak bu muafiyetin kullanılabilmesi için belli başlı şartlar vardır:

Engel oranının %90 ve üzeri olması durumunda araç engelli birey adına alınabilir ve 3. dereceye kadar yakınları da aracı kullanabilir.

Engel oranı %90’ın altındaysa, araç sadece engelli kişi tarafından kullanılmak üzere özel tertibatlı olmalıdır.

Araç alındıktan sonra 5 yıl boyunca satılamaz.

Bu düzenleme, hem ekonomik anlamda destek sağlar hem de engelli bireyin yaşam kalitesini artırır.

6. Karşılaşılan Zorluklar ve Çözüm Önerileri

Her ne kadar yasal düzenlemeler mevcut olsa da engelli bireyler bu süreçte bazı sorunlarla karşılaşabilir:

Sürücü kurslarının yeterli donanıma sahip olmaması,

Yetkili hastanelerde uzun randevu ve rapor süreçleri,

ÖTV muafiyetinde karmaşık prosedürler.

Bu sorunların aşılması için kamu kurumlarının daha erişilebilir hale getirilmesi, sürücü kurslarının denetlenerek engellilere uygun eğitim sunması ve sağlık kurumlarında süreçlerin hızlandırılması önerilebilir.

Engelli bireylerin ehliyet alarak trafikte yer almaları, toplumsal katılım açısından büyük önem taşır. Doğru destekler ve düzenlemelerle bu bireylerin yaşam kalitesini artırmak mümkündür. Unutulmamalıdır ki her bireyin bağımsız yaşama ve özgürce hareket etme hakkı vardır. Bu sürecin kolaylaştırılması, sadece bir yasal zorunluluk değil, aynı zamanda bir insan hakkıdır.